Gustaw Herling’s A World Apart is one of the most important books about Soviet camps and communist ideology in the Stalinist period. First published in English in 1951 and translated into many languages, it was relatively unknown till Solzhenitsyn’s The Gulag Archipelago in the 1970s. However, the narrative of the author’s experience in the Jertsevo gulag was highly appreciated by Bertrand Russell, Albert Camus, Jorge Semprun and others. In this first monograph on Herling’s fascinating life, Bolecki discusses hitherto unknown documents from the writer’s archive in Naples. His insight into the subject and poetics of Herling’s book and the account of its remarkable reception offer readers an intriguing profile of one of the most compelling witnesses of the 20th century.
Włodzimierz Bolecki (ur. 1952) – hisotryk, teoretyk, krytyk i edytor
literatury. Specjalizuje się w zagadnieniach teorii i historii literatury XX
w. Ostatnio opublikował: 'Inna krytyka' (2006, nagr. im. K. Wyki); 'Inny Świat
Gustawa Herlinga-Grudzińskiego' (1994, 2007); 'Ptasznik z Wilna. O Józefie
Mackiewiczu' (1991, 2007, nagr. „Kultury”). Autor wielu prac edytorskich, w
tym krytycznych edycji W. Berenta, S.I. Witkiewicza, A. Wata, W. Gombrowicza,
G. Herlinga-Grudzińskiego. Profesor w IBL PAN. www.bolecki.eu. Książka jest
pierwszą w Polsce próbą opisania literatury polskiej XX w. jako przykładu
wschodnioeuropejskiego modernizmu. Autor nie adaptuje żadnej z istniejących
koncepcji modernizmu w literaturze, lecz systematycznie wykłada własne ujęcie
oparte na grze podobieństw i różnic z modernizmem zachodnioeuropejskim. W
centrum jego teoretycznych i metodologicznych rozważań znajdują się zarówno
zagadnienia historycznoliterackie, jak i historyczne, społeczne, polityczne,
kulturowe. Odkrywcze analizy, zaskakujące interpretacje i bogactwo przykładów
literackich powodują, że 'Modalności modernizmu' są zarówno niezbędną pomocą w
edukacji uniwersyteckiej, jak i ważnym głosem w dyskusji o literaturze
nowoczesnej.
Wydane po raz pierwszy w 1953 roku w Londynie i wznawiane wielokrotnie
wspomnienia Gustawa Herlinga - Grudzińskiego z sowieckiego łagru w Jercewie
pod Archagielskiem ukazują się w serii Lekcja Literatury poprzedzone niezwykle
interesującą rozmową, jaką z autorem książki przeprowadził znakomity znawca
jego twórczości, Włodzimierz Bolecki. Książka Gustawa Herlinga - Grudzińskiego
obok nieprzeciętnych walorów literackich jest przede wszystkim - co podkreśla
w rozmowie Autor - dokumentalną relacją ofiary, kronikarza i badacza
instytucji i mechanizmów sowieckiego innego świata zbudowanego na utopijnej,
zbrodniczej ideologii lewicowo - totalitarnej.
Książka rekonstruuje związki prozy Schulza z tradycjami estetycznymi i
filozoficznym Młodej Polski oraz okresu międzywojennego, przygląda się jego
interakcji z najważ- niejszymi pisarzami dwudziestolecia, przede wszystkim zaś
kreśli filozoficzne tradycje Schulzowskiej koncepcji sztuki.
Brawurowa powieść o upadku I Rzeczpospolitej, o targowicy i karcianych
szulerach Literacka gra o najwyższą stawkę Kim był Chack? Nie sposób odnaleźć
go na kartach historycznych opracowań i podręczników. Wiadomo jedynie, że
Chack, czyli Ignacy Chadźkiewicz vel Chodźkiewicz, istniał naprawdę. Wiedzieli
o nim nawet Mickiewicz i Słowacki, ale z biegiem lat historia zapomniała o
Chacku. A była to postać nietuzinkowa – uchodził za mistrza karcianych
szulerów i polskiego Casanovę. Jak wieść niosła, był agentem targowiczan,
carskiej Rosji, Francji, a także … generałem policji w Neapolu. Włodzimierz
Bolecki, znany krytyk i historyk literatury, postanowił wydobyć go z cienia i
uczynić główną postacią swej powieści. Jednak w tym wielowątkowym i
polifonicznym utworze bohaterów jest wielu i nic nie jest takie, jakim się
wydaje… Chack to powieść o ludziach uwikłanych w wielką historię, o wzniosłych
hasłach i pięknych ideach, a równocześnie o towarzyszących im na każdym kroku
niskich pobudkach i szkaradnych postępkach. Przez niemal każdą stronę przewija
się korowód arcyciekawych postaci – są tu zwolennicy reform i Konstytucji 3
maja, ale przede wszystkim są targowiczanie, między którymi porusza się,
czasem na pierwszym planie, czasem w tle, tytułowy bohater Chack. Czy to on
rozdaje karty w grze o los Polski? Bolecki z wielką dbałością o historyczne
detale, ale i z dużą dawką literackiej odwagi odtwarza epokę przemian i
niepokojów, gdy w blasku dokonującej się we Francji rewolucji upadała I
Rzeczpospolita. Przywołuje dokumenty, opracowania i pamiętniki, a kiedy wymaga
tego powieściowa gra – nie cofa się przed literackim kamuflażem. Dzięki temu
czytelnik wciągany jest w grę równie mocno, jak uwikłani są w nią powieściowi
bohaterowie. Prozatorski debiut znanego badacza literatury to wielki
historyczny fresk, powieść łotrzykowska i silva rerum w jednym. „Wspaniałe,
imponujące dzieło, porywające – w głąb naszego jądra ciemności”. prof. Andrzej
Nowak Włodzimierz Bolecki (1952) – historyk i teoretyk literatury, krytyk
literacki, eseista, scenarzysta, profesor w IBL PAN. Autor wielu publikacji
naukowych, opracowań i książek literaturoznawczych. Zajmuje się m.in.
twórczością Wacława Berenta, Aleksandra Wata, Brunona Schulza, Witolda
Gombrowicza, Józefa Mackiewicza i Gustawa Herlinga-Grudzińskiego.
Niewątpliwym walorem recenzowanej publikacji jest wyłaniający się z niej
portret badacza i krytyka: erudyty obdarzonego wyjątkową intuicją czytelniczą
oraz coraz rzadszą dziś umiejętnością zwięzłego a zarazem przejrzystego
prowadzenia wywodu i formułowania sądów. A są to sądy wyważone (oparte na
analizach i zakorzenione w precyzyjnej lekturze, nie dające się ponieść luźnym
skojarzeniom i przypadkowym analogiom) a jednocześnie zdecydowane - Bolecki
nie ucieka od polemik, nie uchyla się od wartościowania i wreszcie nie ukrywa,
że jego celem jest zarówno rzetelne opisanie interesujących go fenomenów, jak
i krytyczne przyglądanie się utrwalonym w literaturoznawstwie przeświadczeniom
oraz kanonicznym hierarchiom. W związku z tym lektura zebranych w obu tomach
tekstów sprawia niewątpliwą satysfakcję, ale jednocześnie inspiruje
intelektualnie i pobudza do dyskusji. - z recenzji wydawniczej prof. Pawła
Panasa